Goed bedoelde grapjes kunnen verstrekkende gevolgen hebben. Dat horen we maar al te vaak als we klanten bevragen naar ongewenst gedrag in hun organisatie. Bij ongewenst gedrag denken mensen meteen aan ernstige zaken zoals seksuele intimidatie of agressie. Wat veel vaker voorkomt, is verborgen ongewenst gedrag zoals iemand die een grapje maakt of bijvoorbeeld een flapuit die graag zijn gedacht zegt.
Vaak heeft de grappenmaker of flapuit geen slechte bedoelingen maar als zijn collega zich geraakt voelt door een opmerking, en er niks op zegt, kan dat de samenwerking schaden.
Al eens meegemaakt dat een medewerker “plots” niet meer meewerkt? Hij of zij deelt weinig informatie met collega’s, of werkt meestal op zijn eentje in plaats van in team, houdt zijn/haar mond tijdens vergaderingen, geeft weinig feedback, … Dit zijn maar enkele symptomen.
Iemand die zich niet oké voelt in een team, heeft de neiging om zich af te sluiten van de rest – zelfs in situaties waarin hij/zij beseft dat samenwerking betere resultaten zou opleveren. Het gebeurt stapsgewijs zonder dat hij of zij er zelf erg in heeft.
Gebrek aan psychologische veiligheid
“Ja, zelfs kleine incidenten zoals een flauw grapje of kritische opmerking op iemands werk kan diens zelfvertrouwen een deuk geven,“ zegt Harvard professor Amy Edmondson, “en dan voelt die zich niet psychologisch veilig. Niemand springt uit bed om naar zijn werk te gaan en daar dom, lelijk of incompetent over te komen. Om dat te voorkomen, gaan we onszelf beschermen. Wil je niet negatief overkomen, dan ga je geen commentaar geven. Wil je niet dom lijken, dan stel je geen vragen. Wil je niet incompetent lijken, dan ga je een fout of zwakte niet toegeven.”
Het is een strategie die we onszelf aanleren, zegt Edmondson nog. Het begint op school en tegen dat we volwassen zijn, is het een tweede natuur geworden. En ook al kan dit ervoor zorgen dat we onszelf beter voelen op het moment zelf, op lange termijn werkt het niet. Ook voor de teamspirit is het contraproductief.”
Inzetten op preventie
Zonder vertrouwen, geen team. Belangrijk dus om als organisatie oog te hebben voor signalen van ongewenst gedrag en – beter nog – medewerkers te ondersteunen en ze weerbaar te maken. Zelfs van op het eerste gezicht onschuldig gedrag als een grapje kan iemand die onvoldoende weerbaar of assertief is psychische schade ondervinden. De wetgever beschouwt het daarom als een psychosociaal risico (welzijnswet). Voorkomen is dus beter dan genezen. Wil je in je bedrijf slimmer en positiever samenwerken? Wil je medewerkers weerbaar en assertief maken? Wij adviseren je graag bij het voorkomen en beheersen van ongewenst gedrag op de werkvloer!